โรคของไต

โรคของไต

ไตมีหน้าที่สำคัญอยู่ ๓ ประการ คือ 

๑. รักษาส่วนประกอบ และจำนวนของของเหลวนอกเซลล์ให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ โดยทำหน้าที่กรอง และดูดซึม รวมทั้งการหลั่งสารบางอย่างออกทางปัสสาวะ 

๒. รักษาความดันเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ 

๓. มีส่วนในการสร้างเม็ดเลือดในบางภาวะ

โรคของไตที่สำคัญมีดังนี้ 

ภาวะไตวายเฉียบพลัน

ภาวะไตวายเฉียบพลัน คือ ภาวะที่ไตแยกน้ำปัสสาวะจากเลือดลงมาสู่กระเพาะปัสสาวะน้อยกว่า ๔๐๐ มิลลิลิตรต่อวัน โดยอาการปัสสาวะน้อยนี้เกิดขึ้นทันที

   สาเหตุที่สำคัญของภาวะไตวายเฉียบพลัน ได้แก่

๑. ภาวะความดันเลือดต่ำเป็นเวลานาน โดยสาเหตุต่างๆ 
๒. ติดเชื้อในกระแสเลือด 
๓. โรคไตชนิดรุนแรง อาจทำให้เกิดมีภาวะไตวายเฉียบพลันได้ 
๔. การที่มีเฮโมโกลบินอิสระไหลเวียนอยู่ในเลือด โดยเฉพาะอย่างยิ่งภายหลังจากการให้เลือดผิดหมู่ 
๕. ภายหลังจากมีการทำลายเนื้อเยื่อ ของร่างกาย อย่างมากมาย 
๖. จากการแพ้ยาหรือสารบางชนิดที่มีพิษต่อไต เช่น ซัลโฟนาไมด์ (salfonamide) 
๗. จากการอุดกั้นในทางเดินปัสสาวะทันที เช่น ก้อนเลือดแข็งตัว นิ่ว และหนอง เป็นต้น
ภาวะไตวายเฉียบพลันอาจแบ่งได้เป็น ๑ ระยะ คือ ระยะที่มีปัสสาวะน้อยหรือไม่มีปัสสาวะ ระยะปัสสาวะมาก และระยะหลังปัสสาวะมาก

การวินิจฉัยโรคภาวะไตวาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งระยะปัสสาวะน้อยหรือไม่มีปัสสาวะ อาศัยประวัติร่วมกับอาการ และการตรวจทางห้องปฏิบัติการ 

หลักของการรักษาที่สำคัญ คือ พยายามประทังชีวิตผู้ป่วยจนกระทั่งหน้าที่ของไตฟื้นคืนตัวขึ้นมาเอง สิ่งที่สำคัญที่สุดคือ การป้องกันมิให้เกิดมีภาวะไตวายเฉียบพลันเริ่มขึ้น เช่น ในผู้ป่วยที่มีการเสียเลือดเสียน้ำ เช่น การอาเจียน อย่างรุนแรง หรืออาการท้องร่วงอย่างรุนแรง จำเป็นต้องให้เลือดหรือน้ำทดแทนให้เพียงพอ ก่อนที่จะเริ่มมีอาการภาวะไตวายเฉียบพลันเกิดขึ้น 

การอักเสบของทางเดินปัสสาวะ

การอักเสบของทางเดินปัสสาวะที่สำคัญ ประกอบด้วยโรคที่สำคัญ ๓ โรค ด้วยกัน คือ
๑. ทางเดินปัสสาวะส่วนล่างอักเสบเฉียบพลัน
๒. ไตและกรวยไตอักเสบเฉียบพลัน
๓. ไตและกรวยไตอักเสบเรื้อรัง

การอักเสบของทางเดินปัสสาวะ เป็นโรคที่พบได้บ่อยมาก และเป็นโรค ซึ่งอาจจะทำให้มีการทำลายของเนื้อไตได้ในภายหลัง จนถึงกับเกิดมีภาวะไตวายเรื้อรัง ซึ่งเป็นสาเหตุการตายที่สำคัญของผู้ป่วยโรคไต ถ้าไม่เข้ารับการรักษาที่ถูกต้องโดยเร็ว บัคเตรีที่เกี่ยวข้องกับทางเดินปัสสาวะที่พบได้บ่อยๆ ได้แก่ อีโคไลสตาฟิโลค็อกคัส ออรีอุส (stophylococcus aureus) โพรเทอุส วัลการิส (Proteusvulgairs) ซูโดโมนัสไพโอไซอาเนีย (pseudomonas pyosyonea) สเตร็พโทค็อกคัส ฟีคาลิส (Streptococcus faecalis) นอกจากนี้ บัคเตรีประเภทโกโนค็อกไซ (gonococci) ก็พบได้บ่อยเช่นเดียวกัน 

การอักเสบของทางเดินปัสสาวะส่วนล่างเฉียบพลัน เป็นโรค ซึ่งพบได้บ่อย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในผู้ป่วยหญิงทั้งนี้เพราะว่า ในผู้หญิงมีหลอดปัสสาวะสั้น ทำให้เชื้อโรคมีโอกาสที่จะกระจายได้ง่าย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ถ้ามีอันตรายเพียงเล็กน้อย เช่น จากการร่วมเพศ อาการที่สำคัญ ได้แก่ อาการถ่ายปัสสาวะขัด ปัสสาวะบ่อย และอาจจะมีอาการทั่วๆ ไปอย่างอื่น ที่เกี่ยวข้องกับการอักเสบร่วมด้วย อาการดังกล่าวมักจะดีขึ้นได้ภายใน ๒-๓ วัน แต่อาจจะมีอันตรายได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การติดเชื้อดังกล่าว อาจจะเกิดซ้ำขึ้นได้อีก และอาจจะมีการลุกลามของเชื้อขึ้นไปสู่กระเพาะปัสสาวะ หลอดไต จนถึงกรวยไต ทำให้มีกรวยไต และเนื้อไตอักเสบเฉียบพลันขึ้นได้ การตรวจปัสสาวะมักพบว่า มีเม็ดเลือดขาว และการเพาะเชื้อจากปัสสาวะ อาจพบบัคเตรีที่เป็นสาเหตุด้วย ในผู้ป่วยที่มีอาการแพทย์จะให้การรักษาด้วยยาปฏิชีวนะที่ไวต่อเชื้อ

กรวยไตและไตอักเสบเฉียบพลัน

โรคกรวยไต และไตอักเสบเฉียบพลันนี้ มักจะเป็นผลเนื่องจากมีการลุกลามของบัคเตรี จากการอักเสบติดเชื้อของทางเดินปัสสาวะ ขึ้นไปตามหลอดไต จนถึงบริเวณกรวยไต นอกจากนี้การอักเสบอาจกระจายมาตามกระแสเลือดได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การอักเสบจากเชื้อสเต็พโทค็อกไซ การที่ปัสสาวะไม่สามารถไหลจากบริเวณกรวยไตออกไปสะดวก ทำให้มีการคั่งค้างของปัสสาวะ จะทำให้มีโอกาสที่จะติดเชื้อชนิดนี้ได้บ่อย เช่น ในหญิงมีครรภ์ ในชายที่มีการอุดกั้นของบริเวณคอของกระเพาะปัสสาวะ เช่น จากต่อมลูกหมากโต หรือในผู้ป่วยที่เป็นโรคของระบบประสาท ทำให้มีความผิดปกติของการถ่ายปัสสาวะ และในผู้ป่วยที่เป็นนิ่วในไต เป็นต้น ในรายที่เป็นรุนแรง การอักเสบติดเชื้อนั้นจะลุกชามเข้าไปสู่เนื้อของไต ทำให้เนื้อของไตอักเสบ

อาการที่เกิดขึ้น มักจะเกิดขึ้นทันที โดยอาจจะมีประวัติของการติดเชื้อ ของทางเดินปัสสาวะส่วนล่างนำมาก่อน ผู้ป่วยมักมีอาการทั่วไป มากกว่าในการอักเสบของทางเดินปัสสาวะส่วนล่าง เช่น มีไข้ หนาวสั่น อ่อนเพลีย ปวดหรือเมื่อย ที่บริเวณหลังใกล้กับที่ตั้งของไตทั้งสองข้าง ปวดที่บริเวณหัวหน่าว ปัสสาวะบ่อยและขัด การตรวจอาจพบว่า มีการกดเจ็บ ที่บริเวณไตข้างเดียว หรือสองข้าง มีเม็ดเลือดขาวในเลือดสูงเกินปกติ และมีเม็ดเลือดขาวในปัสสาวะเป็นจำนวนมาก เป็นต้น 

การรักษาที่สำคัญ ได้แก่ การให้ยาปฏิชีวนะที่ไวต่อเชื้อนี้เป็นเวลาพอสมควร

กรวยไตและไตอักเสบเรื้อรัง

โรคกรวยไตและไตอักเสบเรื้อรัง เป็นโรค ซึ่งเป็นสาเหตุที่สำคัญที่สุดของภาวะไตวายเรื้อรัง และเป็นโรค ซึ่งเป็นสาเหตุของการตาย ที่สำคัญที่สุดโรคหนึ่งในโรคระบบทางเดินปัสสาวะ 

ผู้ป่วยที่เป็นโรคภาวะกรวยไต และไตอักเสบเรื้อรังอาจไปพบแพทย์ในหลายลักษณะด้วยกัน คือ อาจจะไปพบแพทย์ ด้วยโรคความดันเลือดสูง และอาการแสดงถึงการมีโปรตีนในปัสสาวะ โดยที่ผู้ป่วยไม่มีอาการอื่นใด การตรวจพบโปรตีนในปัสสาวะแต่เพียงอย่างเดียว โดยไม่มีอาการ เช่น ตรวจพบ เมื่อทำการตรวจร่างกาย เพื่อทำงาน หรือประกันชีวิต อาการไข้เป็นๆ หายๆ ร่วมกับอาการทั่วๆ ไปที่ไม่แน่นอน

การวินิจฉัยโรคที่สำคัญ อาศัยอาการดังกล่าวข้างต้น ผู้ป่วยที่มีภาวะความดันเลือดสูง หรือมีอาการแสดงโปรตีนในปัสสาวะ โดยที่ไม่มีอาการ ควรคำนึงถึงโรคนี้ และพยายามสืบค้นหาสาเหตุดังกล่าวเสมอ การตรวจปัสสาวะมักพบว่า มีโปรตีนในปัสสาวะ มีเม็ดเลือดขาวเป็นจำนวนมาก และมีจำนวนของบัคเตรีในปัสสาวะมากเกินปกติ การสืบค้นพิเศษอื่นๆ ที่อาจทำได้ ได้แก่ การหาอัตราการขับถ่ายของเม็ดเลือดขาวในปัสสาวะ การนำปัสสาวะมาตรวจทางจุลชีววิทยา เช่น การเพาะเชื้อ การถ่ายภาพรังสีของไต การทำการเจาะตัดเนื้อไตจะช่วยสนับสนุนการวินิจฉัยโรค รวมทั้ง อาจจะนำมาเพาะเชื้อทางจุลชีววิทยาได้อีกด้วย 

การรักษาที่สำคัญ ได้แก่ การรักษาสาเหตุ โดยการให้ยาปฏิชีวนะที่ไวต่อเชื้อเป็นเวลานานพอสมควร การรักษาอื่นๆ เป็นการรักษาภาวะแทรกซ้อนที่เกี่ยวข้อง เช่น การรักษาภาวะไตวายเรื้อรัง เป็นต้น